Kale mannen; het worden er steeds meer. Hoe komt dit eigenlijk? (2024)

Anno 2023 krijgen welgeteld zeven op de tien blanke mannen er vroeger of later mee te maken; met kaalheid op het hoofd. Men heeft ontdekt dat kaalheid grotendeels genetisch bepaald is en hierdoor komt de erfelijke aanleg voor kaalheid steeds vaker voor.

Vrijwel alle mannen denken dat de haardos van hun vader een voorspeller is voor wel of geen kale toekomst, maar niets is minder waar. De risicofactoren die tot kaalheid leiden, worden doorgegeven via het X-chromosoom en het X-chromosoom krijg je als man rechtstreeks van je moeder.
Bij veel mannen – en bij een aantal start dit al om en nabij hun twintigste – begint kaal worden met het zichtbaar worden van inhammen en met een steeds dunner wordende plek boven op het achterhoofd. En uiteindelijk blijft er nog maar een kleine strook haar, meestal in de vorm van een hoefijzer over. Maar waarom eigenlijk?

Miljoenen haarzakjes verspreid over het lichaam
Alle haren op het lichaam groeien uit een haarzakje. Deze haarzakjes, en dit zijn er zo’n vijf miljoen, komen overal op het lichaam voor, behalve op de handpalmen, voetzolen en de lippen. Ze liggen ongeveer vier millimeter onder het huidoppervlak en zijn allemaal al vanaf de geboorte aanwezig. Dit betekent dan ook dat er tijdens het leven geen nieuwe haarzakjes meer bij komen.

Ieder haarzakje bestaat uit papilla; dit zijn kleine bloedvaatjes die ervoor zorgen dat een haar de voedingsstoffen krijgt die nodig zijn om het te laten groeien. Om deze papilla zit een bulb. Deze bulb produceert naast haarcellen van het eiwit keratine, ook een beschermende laag; de cuticula en pigmentcellen, melanine genoemd. Iedere haar bestaat vervolgens weer uit twee delen: uit een follikel en uit een schacht. De follikel is de wortel van het haar en zit dus in de huid. De schacht is dat deel van het haar dat wij kunnen zien en voelen.

Helemaal aan de onderkant van de haarzakjes zitten nog hele kleine spiertjes die kunnen samentrekken. Wat bijvoorbeeld gebeurt bij kou of bij een bepaalde emotie. De haren gaan dan rechtop staan en er ontstaat kippenvel. Zo wordt er meer warmte vastgehouden. De haren op het hoofd geven daarnaast zelf ook bescherming tegen veranderingen in temperatuur.

De groeicyclus van het haar
Het groeien van het haar gebeurt in een cyclus die uit vier fasen bestaat. Als eerste is daar de groeifase, die ook anagene fase wordt genoemd. Vervolgens is daar de overgangsfase, ofwel met een mooi woord de catagene fase. De derde fase is de rust of de telogene fase. Hierna valt, tijdens de exogene fase, het haar uit. Het haar wordt aangemaakt in de follikel en het groeit van onderaf met een gemiddelde snelheid van zo’n 0,3 mm per dag. Niet overal op het lichaam is de groeifase van een haar even lang. Zo groeit het haar op het hoofd zo’n twee tot zes jaar, terwijl haar op bijvoorbeeld armen en benen, net als wimpers en wenkbrauwen trouwens, stukken korter groeit.

Direct na de groeifase stopt het groeien van het haar en laat de haarwortel los. Deze fase is een korte fase, hij duurt slechts twee tot drie weken. In deze fase wordt het haar zwak. Hierna komt het haar in de rustfase die ongeveer drie maanden duurt. Ondertussen begint er in het haarzakje al een nieuwe haar te groeien. Deze nieuwe haar drukt de oude zwakke haar naar boven, die vervolgens uitvalt. Dit gebeurt, zonder dat je daar echt erg in hebt, met vijftig tot honderd haren per dag. Deze haaruitval is normaal en hiervan word je ook niet kaal. Maar waarvan dan wel?

Dihydrotestosteron
Kaal zijn, is eigenlijk niet het juiste woord. Kaal betekent letterlijk geen haar hebben, in het Latijn alopecia, maar bij iemand met een kaal hoofd is eigenlijk altijd wel haar aanwezig, alleen is dit onzichtbaar. In de haarzakjes op het hoofd zitten namelijk wel gewoon haren en deze groeien ook volgens de haarcyclus. Echter de groeifase van het haar in die cyclus wordt steeds korter en de rustfase wordt steeds langer. Dit betekent dat de haren uiteindelijk de oppervlakte van de hoofdhuid niet meer bereiken voordat de groei stopt en dat dus de haren al uitvallen voordat ze het daglicht hebben gezien.

Deze verandering in de haargroeicyclus gebeurt onder invloed van mannelijke hormonen, met name het hormoon testosteron. Het is niet zo dat er bij kalende mannen meer testosteron aanwezig is, maar dat de haarcellen erfelijk gevoeliger zijn voor dihydrotestosteron (DHT), een hormoon dat weer door testosteron aangemaakt wordt.

Aan die erfelijke aanleg kaal te worden, is helaas dus niet zo heel veel te doen. Er kunnen wel medicijnen ingenomen worden die de aanmaak van dihydrotestosteron tegengaan. Maar deze medicijnen hebben hele flinke bijwerkingen waarvan de meest vervelende wel impotentie is. Men kan wel een haartransplantatie laten doen, waarbij een aantal haarzakjes, die liggen in de haargrens bij de nek en die minder gevoelig zijn voor DHT, naar voren verplaatst worden.

Tegenwoordig wordt, vooral in reclames, het gebruik van shampoo met cafeïne flink gepromoot. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat cafeïne een remmende werking op DHT heeft. Maar hiervoor is echter wel ontzettend veel cafeïne nodig: een hoeveelheid die gelijkstaat aan wel zestig tot tachtig koppen koffie per dag. Dit betekent dat het haar wassen met een speciale cafeïneshampoo, ondanks de flinke aanwezigheid van cafeïne hierin, nooit het gewenste effect zal bereiken. De tijd die gebruikt wordt om het haar te wassen met deze shampoo – enkele minuten – geeft de cafeïne bij lange na niet genoeg tijd om in de haarzakjes door te dringen. Daarbij komt dat, zou je dagelijks wel zo’n grote hoeveelheid cafeïne binnenkrijgen, er weer andere zeer schadelijke bijwerkingen optreden.

Kaalheid is eigenlijk iets wat gewoon is. Net als haarkleur en stijl of krullend haar dit zijn. Accepteren is dan ook veruit de beste remedie.

© Afbeelding van Ryan Trump via Pixabay